HAZMAN AMBALAJ ve LOJİSTİK HİZMETLERİ

Uzmanlar, tehlikeli maddelerin emniyetle taşınabilmeleri için, özel paketler içinde bulunmalarını şart koşmuştur.

• ​Bu paketlerden, sadece tehlikeli madde taşımak için, çeşitli seviyelerdeki performans testlerine tabi tutularak, normal taşıma şartlarında içeriklerini kaybetmemek ve korumak üzere üretilenler, UN özelliğinde olan paketlerdir.

• Testlerin seviyeleri, paketin içinde taşıyacağı maddenin riskiyle bağlantılı olup, bu seviyeler sonucunda paketin performansı belirlenmektedir. Bu özel üretilmiş paketler, üzerlerindeki UN işaretlemeleri (Daha ileride açıklamaları verilmiştir.) ile tanımlanır.

• Bazı paketler, yine UN tarafından şartlandırılmış olmalarına rağmen, yukarıda belirtilen özel testlere tabi olmaları gerekmediğinden, UN işaretlemeleri taşımaz. Örneğin; “Biological Substance Category B” adı altında taşınan gönderiler, paket talimatında belirtilen paket özelliklerine uyularak gönderiye sunulabilir. Böyle paketler üzerinde UN kodlamaları görülmeyeceği gibi, limited quantity paketleri de değildir.

• Sınırlandırılmış Miktar (Y Tipi) Paketleri 

• Yapılan çalışmalar sonucunda bazı tehlikeli maddelerin, UN tipi paketler olmadan da emniyetle taşınabildikleri görülmüştür. Kurallara göre, birçok tehlikeli madde (ki hangileri olduğunu uzmanlar belirlemiştir), belli miktarlarda olduklarında, iyi kalitedeki sıradan bir pakette taşınabilmektedir.

 

Ancak, bu paketler UN paketlerinin geçmiş olduğu özel testlerden geçmedikleri için, daha az miktarda madde taşıyabilmektedir. Dolayısı ile üzerlerinde UN kodlamaları olmaz. Ancak, sınırlandırılmış miktardaki maddeleri taşıdıklarını bildirmek için, gönderici tarafından üzerlerinde IATA DGR Figür 7.1.A’da belirtilen işaretleme gösterilir.  Bu tip paketlerin diğer adı da “Y Tipi Paket”tir.

​

​

​

​

​

​

​

​

​

    PAKET GRUPLARI

 

Paket grup numaraları I, II ve III, Sınıf 3, 4, 5, Bölüm 6.1 ile Sınıf 8’deki maddeler ve Sınıf 9’da yer alan bazı maddeler için, maddenin taşıdığı riskin derecesine bağlı olarak belirlenmiştir.

 

(X TİPİ UN PAKETLER) PG I  Yüksek derecede risk, (Y TİPİ UN PAKETLER) PG II  Orta derecede risk,

(Z TİPİ UN PAKETLER) PG III  Düşük derecede risk belirtir.

 

RADYOAKTİF MADDELERİN PAKETLEMESİ, İŞARETLEMESİ, ETİKETLEMESİ VE BEYANNAMESİ IATA DGR "BÖLÜM-10" AÇIKLANIR.

​

Tehlikeli maddeler, normal taşıma şartlarında meydana gelebilecek şok ve yükleme hareketlerine karşı dayanıklı olabilmeleri için, iyi kalitedeki paketlerde paketlenmelidir. Paketler, taşımada oluşabilecek titreşim, ısı değişiklikleri, nem ve basınç farklılıkları karşısında maddenin kaybını önleyecek şekilde yapılandırılmış ve iyice kapatılmış olmalıdır. Ara ve iç kaplar dâhil, paketler, üretici firmanın talimatları doğrultusunda kapatılmalıdır. Taşıma boyunca paket üzerinde herhangi bir tehlikeli madde artık izi olmamalıdır. Bu, taşımada yer alan tüm paketler için geçerlidir. Paketlerin, bütünlüklerini tehlikeye sokacak herhangi bir göstergesi olmamalıdır.

​

Paketler (kapaklar dâhil), tehlikeli madde ile direkt temasları hâlinde, kimyasal veya diğer tipte bir reaksiyona dayanıklı olmalıdır. Paket materyali, içerik ile tehlikeli reaksiyon oluşturabilecek maddeler içermemelidir. Plastik gibi materyaller; yumuşak, kırılabilir ve ısı nedeni ile geçirgen olabileceklerinden, içerikleri ile kimyasal reaksiyon oluşturabileceklerinden ve soğutucu kullanımından dolayı paketlerde kullanılmamalıdır.

 

Paket talimatlarında, paketlerin her biri belirtilmiş olmasına rağmen, maddeler ile paket materyalinin uyumlu olmasından, "GÖNDERİCİ" sorumludur. Bu, özellikle aşındırıcılık, geçirgenlik, yumuşaklık, yıpranma ve kırılganlık için uygulanır.

 

Paketin gövde ve kapakları, taşıma sırasındaki ısı ve titreşim etkilerine dayanıklı yapıda olmalıdır. Tıpalar, mantarlar veya diğer tip kapaklar, emniyetle, sıkıca ve etkin olacak şekilde, doğru kapatılmış olmalıdır.

 

Paketler sıvı ile doldurulurken, taşıma sırasında oluşabilecek ısı genleşmeleri ve kalıcı bozulmalar veya akıtmalara karşı yeterli miktarda boşluk bırakılmalıdır. (Ullage) Sıvı taşıma özelliğindeki paketler, akıtmasız bir şekilde, iç basınca veya taşınacak maddenin buhar basıncına bağlı basınca (hangisi büyük ise) dayanma kapasitesinde olmalıdır.

 

Katı madde taşıyan paketlerin, taşıma sırasında beklenmedik sıcaklıklarda, maddenin sıvı hâle dönüşebileceği ihtimaline karşın, sıvı formu taşıma özelliği de olmalıdır.

​

Taşımada IATA DGR 6.1 ve 6.2’de belirtilen paketlerin dışında da paket kullanılabilir. Ancak kullanılacak paketler;

• Belirtilen şartlara eşit uygunlukta,

• İlgili ülke otoritesince kabul edilmiş,

• Üretimlerinde eş değer test metotları kullanılmış olmalıdır.

​

İç Paketler

 

Birçok tehlikeli madde, emniyet nedeni ile önce iç kaplara yerleştirilip, ardından bir dış kaba konularak taşınmaktadır. Bazen iç kaplar, yine emniyetin sağlanması nedeniyle, önce bir ara kaba yerleştirilip daha sonra dış kaba konulmaktadır.

 

Maddenin ilk olarak yerleştirildiği iç kaplar, sağlam, kaliteli ve madde ile reaksiyon vermeyecek nitelikte olmalıdır. İç kabın kırılma özelliği olduğunda veya dış kaba yerleştirildiğinde arada boşluklar kalması hâlinde, destekleyici materyaller kullanılmalıdır.

 

Destekleyici materyaller: İç paketler normal taşıma şartlarında, kırılmalarını veya akıtmalarını önlemek için emniyete alınmalı veya desteklenmelidir. Destekleyici materyaller, iç paketlerin içeriği ile tehlikeli reaksiyon oluşturmamalıdır. İçeriğin herhangi bir şekilde akması hâlinde, materyaller koruyucu özelliğini yitirmemelidir. 

 

Dış Paketler

 

Paketin yapısı ve kalınlığı, taşıma süresince sürtünme ile kimyasal kararlılığını bozmayacak ve ısı üretmeyecek şekilde olmalıdır. Hava yolu taşımasında, içerikten oluşan gazdan doğacak iç basıncı düşürmek için delikli paket kullanımı, kurallarda aksi belirtilmedikçe yasaktır. 

 

Sıvı tehlikeli madde içeren birleşik paketler, iç paketlerin kapakları yukarı gelecek şekilde ve dış paket üzerinde yukarı pozisyonu gösteren “Dik Tutunuz” etiketleri olmak kaydı ile paketlenmelidir. Paketin üst kapağında, yukarı pozisyonu belirtmek için “This Side Up” veya “This End Up” ifadeleri de yazılabilir.

 

Aşağıda belirtilen durumlarda “Dik Tutunuz” etiketine gerek yoktur.

 

• 120 mL veya daha az sıvı içeren iç kaplar (sıvı miktarının tamamını emecek şekilde iç paket ile dış paket arasına yeterli miktarda emici madde kullanılmalıdır.);

• 50 mL’den az bulaşıcı madde içeren iç kaplar;

• her biri 500 mL veya daha az gaz içeren, sızdırmaz şekilde kapatılmış iç kaplar;

• radyoaktif madde paketleri.

 

Paketler, gereken tüm etiketleri yapıştırabilecek ve etiketlemeleri yapabilecek boşluklara imkân tanıyacak ölçülerde olmalıdır.

​

PAKETLERİN YENİDEN KULLANILMASI

 

Gönderici, tehlikeli madde paketi tekrar kullanılmadan önce, tüm uygun olmayan tehlikeli madde işaret ve etiketlerinin paketin üzerinden kaldırıldığından emin olmalıdır. Tüm paketlerin tehlikeli madde taşımaları için yeniden kullanılması düşünülemez. Paket sadece, IATA DGR kitabı 5.0.2.5’te belirtilen şartları karşıladığında yeniden kullanılabilir. Gönderici, 6.0.1.4 referansında istenen bilgilere ulaşabiliyor olmalıdır.

 

 BOŞ PAKETLER

 

Daha önce taşıdıkları içerik nedeni ile temiz olmayan boş paketler tehlike içerebilir. Bunların sıkıca kapatılmaları ve taşıdıkları riske göre işlem yapılması gerekir.

 

Radyoaktifler hariç, diğer sınıflara ait maddelerin taşındığı paketlerde, hiçbir şekilde madde kalmadığından emin olunması hâlinde, kurallar uygulanmadan taşıma yapılabilir. Eğer emin olunamıyorsa, daha önce taşınan maddenin tanımlama, etiketleme ve işaretleme kurallarına göre boş olarak taşınmalıdır.

 

Radyoaktif madde taşınan konteynırlar boş olduklarında, alfa, beta ve gama yayıcıları için bulaşma limitleri IATA DGR 5.0.2.13.5.4 referansında belirtilen miktarların altında olmadığı sürece, diğer tehlikeli maddelerin depolanması ve taşınmasında kullanılamaz.