


"28.07.2011 B747-400F" ASIANA HAVAYOLLARI UÇUÅž NO 991 HİBRİT ELEKTRİKLİ ARAÇ-LİTYUM İYON PİLLERİ KAZASI
28 Temmuz 2011'de, Kore standart saatiyle yaklaşık 04:11'de, Kore Cumhuriyeti'nin Incheon kentinden Çin'in Åžanghay kentine tarifeli bir kargo uçuÅŸunda bir B747-400F uçağı olan Asiana Airlines Flight 991, Jeju Uluslararası Havaalanı'nın yaklaşık 130 km batısında uluslararası sulara düÅŸtü. UçuÅŸ ekibi, Åžanghay Bölge Kontrol Merkezi'ne bir kargo yangını bildirdi ve Jeju'ya yönlendirmeye çalıştı.
Uçaktaki iki pilot öldü. Uçağın enkazı deniz tabanında ortalama 85 metre (m) derinlikte, güneybatı-kuzeydoÄŸu yönünde 3 km'ye 4 km'lik bir alanda dağıldı.
ARAIB, bu kazanın nedeninin, hibrit-elektrikli araç lityum-iyon pilleri ve yanıcı sıvılar da dahil olmak üzere tehlikeli mal paketleri içeren iki paletin üzerinde veya yakınında geliÅŸen bir yangın olduÄŸunu belirledi, ancak yangının nedenine dair fiziksel bir kanıt bulunamadı.
ARAIB : Kore Cumhuriyeti Havacılık-Demiryolu Kazaları Araştırma Kurulu.
​
Yangın hızla büyüdü ve kontrol altına alınamadı, bu da kontrol kaybına ve gövdenin bazı kısımlarının havada uçaktan ayrılmasına ve böylece kazaya neden oldu. ARAIB raporu, aynı veya bitiÅŸik paletlerde birlikte yüklenen yanıcı malzemeler ve litiyum-iyon pilleri katkıda bulunan bir faktör olarak gösterdi.
​
Lityum hücrelerin ve pillerin uçak kargo bölmelerinde taşınması üç ayrı tehlike arz etmektedir.
​
1.Lityum hücreler ve piller bir ateÅŸleme kaynağı olabilir. Hasarlı, kısa, aşırı ısınmış veya kusurlu bir hücre (yabancı maddelerden, üretim kusurlarından veya yabancı cisim birikintilerinden) kendiliÄŸinden termal kaçaÄŸa girebilir.
2.Termal kaçak, hücrenin tutuÅŸmasına veya patlamasına neden olabilir ve bitiÅŸik hücrelere ve çevredeki malzemelere yayılabilir.
3. Lityum hücreler ve piller, mevcut bir yangın için bir yakıt kaynağı olabilir. Isıtıldığında ve termal kaçaÄŸa zorlandığında hücreler yanıcı elektrolitleri ve gazları serbest bırakır.
4. Lityum hücreler ve piller, termal kaçakta bir basınç darbesi üretir. Üretilen gazlar, içerildiÄŸinde, patlayıcı bir karışımla sonuçlanabilir. Bu, yüklü bir palet veya kargo bölmesi içindeki basıncı artırabilir, basınç tahliye özelliklerini etkinleÅŸtirebilir ve kargo kapaklarına ve gömleklerine zarar verebilir. Bu, bastırıcı madde konsantrasyonunun azalmasına ve hızlı yangın tırmanışına neden olabilir ve uçağın diÄŸer alanlarına dumanı yayımını zorlayabilir.
Federal Havacılık Dairesi (FAA) araÅŸtırması, termal kaçaktaki bir lityum hücresinin, bitiÅŸik hücreleri termal kaçaÄŸa indüklemek için yeterli ısı üreteceÄŸini bulmuÅŸtur. Termal kaçak reaksiyon, hücre içinde çok yüksek sıcaklıklar ve basınçlar üretir. Termal kaçaktaki bir hücre 1100 ° F (533.33 Celcius) veya daha yükseÄŸe ulaÅŸabilir ve yüksek basınç, hücrenin yanıcı elektrolitleri dışarı atmasına neden olabilir.
1100 ° F sıcaklık, uçak alüminyumunun erime noktası aralığındadır (935 ° ila 1180 ° F) ve büyük bir lityum hücre sevkiyatı, havasal yapılarına potansiyel olarak zarar verecek kadar ısı üretebilir.
ICAO Teknik Talimatları, hücrelerin ve pillerin lityum metal/lityum alaşımı veya lityum-iyon/lityum polimer olup olmadığına ve pillerin ekipmanda bulunup bulunmadığına, ekipmanla birlikte paketlenip paketlenmediÄŸine veya toplu olarak sevk edilip edilmediÄŸine baÄŸlı olarak altı paketleme talimatı saÄŸlar . 991 sefer sayılı uçuÅŸta bulunan lityum-iyon piller, aÅŸağıdaki genel gereklilikleri içeren Paketleme Talimatı 965, Bölüm 1A'ya uygun olarak paketlenmiÅŸtir:
·kargo uçaklarında paket başına net miktar, paket başına 35 kilogram (kg) ile sınırlıdır,
· kısa devreleri önlemek için koruma,
· hücreyi veya pili tamamen saran iç ambalaj,
· Ambalajlama Grubu II gerekliliklerine uygun dış ambalaj.
​
ICAO Teknik Talimatlarının 7. Bölümü, operatörlerin tehlikeli malların kabulü, elleçlenmesi ve yüklenmesi ile ilgili sorumluluklarını detaylandırmaktadır. Bölüm 2, Depolama ve Yükleme, Paragraf 2.2.1, Ayırma, birbirleriyle tehlikeli bir ÅŸekilde reaksiyona girebilecek tehlikeli mallar içeren paketlerin, yan yana bir uçakta veya sızıntı durumunda aralarında etkileÅŸime izin verecek bir konumda istiflenmemesi gerektiÄŸini belirtir. En azından, ayırma ÅŸeması, farklı tehlikelere sahip tehlikeli mallar içeren paketler arasında kabul edilebilir bir ayrımı korumalıdır. Bununla birlikte, Teknik Talimatlar, Asiana Flight 991'de olduÄŸu gibi, tehlike sınıfı 3 yanıcı maddelerin ve tehlike sınıfı 9 lityum hücrelerin ve pillerin bir uçakta yan yana depolanmasını ve yüklenmesini yasaklamamaktadır.
​
Amerika BirleÅŸik Devletleri'nde, PHMSA Tehlikeli Maddeler YönetmeliÄŸi (HMR), hava aracı kargolarının istiflenmesini ve uyumluluÄŸunu kontrol etmek için ICAO Teknik Talimatları ile uyumlu hale getirilmiÅŸtir. BaÅŸlık 49 Federal Düzenlemeler Kanunu (CFR) 175.78(a) ÅŸunları belirtir:
​
Bir uçakta, bir kargo tesisinde veya tehlikeli maddelerin depolanması için belirlenmiÅŸ bir havaalanındaki herhangi bir alanda istiflenmek için, birbirleriyle tehlikeli bir ÅŸekilde reaksiyona girebilecek tehlikeli maddeler içeren paketler,her bir kiÅŸinin yanına veya izin verecek bir konuma yerleÅŸtirilemez.
​
ICAO Teknik Talimatlarına benzer ÅŸekilde, ÅŸu anda Sınıf 3 yanıcı malzemeler için gerekli olan tek istifleme kısıtlaması, Divion 5.1 oksitleyici olarak sınıflandırılan malzemeye yakınlıktır. HMR ÅŸu anda Sınıf 3 yanıcı malzemeler ve Sınıf 9 lityum hücreler ve piller için herhangi bir ayırma veya yükleme yoÄŸunluÄŸu gereksinimi saÄŸlamamaktadır.
​
8 Ekim 2010'da FAA, hava taşıyıcılarının C Sınıfı kargo bölmelerinde veya alternatif yangın söndürmenin mevcut olduÄŸu yerlerde lityum pillerin toplu sevkiyatlarını istiflemesini ve ilgisiz bir yangın durumunda lityum pillerin taşınmasıyla ilgili operasyonlarında eÄŸitim, istifleme ve iletiÅŸim protokollerini deÄŸerlendirmesini öneren Operatörler için Güvenlik Uyarısı (SAFO) 10017 yayınladı.
​
Bu araÅŸtırma ve test verilerine dayanarak, NTSB, konteynerlerin içindeki yangınlar bir uçağın duman giderme sistemine tespit edilebilir hale geldiÄŸinde, yangınların kargo bölmesinin bütünlüÄŸünü tehlikeye atabilecek ve daha sonra uçağın yapısını ve sistemlerini tehdit edebilecek seviyelere ulaÅŸması için çok az zaman olduÄŸundan endiÅŸe duymaktadır. NTSB ayrıca, bir kargo yangını durumunda, lityum hücrelerin ve pillerin diÄŸer yanıcı maddelerle yakınlığının, yangının ÅŸiddetini önemli ölçüde artıracağından ve uçuÅŸ ekiplerinin tepki verme süresini azaltacağından endiÅŸe duymaktadır.
​
Asiana Airlines'ın 991 sefer sayılı uçuÅŸu, hibrit-elektrikli araçlarda kullanılmak üzere yapılandırılmış (258,6 kg) lityum-iyon pil taşıyordu. Her pil, her biri yaklaşık 90 watt-saat (Wh) olarak derecelendirilmiÅŸ 6 veya 12 hücreden oluÅŸuyordu.
​
Ek olarak, yaklaşık 519 litre (137 galon) Sınıf 3 yanıcı madde ve diÄŸer tehlikeli maddeler içeren paketler, lityum-iyon pillerle tek bir palette birleÅŸtirildi. BitiÅŸik bir palet, Sınıf 3 yanıcı maddelerden ilave 439 liter (116 galon) içeriyordu; Ana kargo güvertesinde baÅŸka hiçbir yerde baÅŸka hiçbir tehlikeli madde tanımlanmadı. Böylece, beyan edilen tüm tehlikeli maddeler uçakta tek bir yerde toplandı.
​
Kaza yapan uçaktan gelen Uçak İletiÅŸim Adresleme ve Raporlama Sistemi (ACARS) mesajlarının analizine dayanarak, araÅŸtırmacılar duman dedektörlerinin ilk olarak iki tehlikeli madde paletinin yakınındaki kıç yangın bölgelerinde yangın tespit ettiÄŸini belirledi. Kurtarılan enkaz, uçaÄŸa verilen yapısal hasarın, tehlikeli maddelerin bulunduÄŸu paletler bölgesinde en büyük olduÄŸunu gösterdi ve ARAIB'in, yangının kaynağının, tehlikeli maddelerin uçaÄŸa yüklendiÄŸi paletlerin içinde veya çevresinde olduÄŸu sonucuna varmasına neden oldu.
​
Tespit edildikten yaklaşık 3 ila 4 dakika sonra, duman ve yangın ana güverte kargo bölmesi boyunca hızla yayıldı. Kurtarılan enkazdaki termal hasarın analizi, en büyük hasarın tehlikeli maddelerin depolandığı yerde yoÄŸunlaÅŸtığını ortaya koydu.
Uçak uçuÅŸta parçalandı ve pilotların kargo güverte yangınını bildirmesinden 17 dakika sonra düÅŸtü.
​
ARAIB raporunda, tehlikeli maddelerin daha güvenli taşınması için, "Sadece Kargo Uçağı" etiketini taşıyan yanıcı tehlikeli maddelerin (Sınıf 3) ve lityum pillerin (Sınıf 9), yalnızca ayrı bir duman dedektörü veya yangın algılama sistemi ve kokpitten kontrol edilebilen onaylı bir yerleÅŸik yangın söndürme veya söndürme sistemi ile donatılmış bir C Sınıfı kargo bölmesine yüklenmesi ve taşınması gerektiÄŸi belirtildi. Lityum pillerin (Sınıf 9) ayrı bir birim yük cihazına (ULD) yüklenmesi ve diÄŸer yanıcı tehlikeli maddelerden (Sınıf 3) ayrılması gerektiÄŸininde altını önemle çizdi. ARAIB bu eylemleri Asiana Havayolları'na ve Kore Cumhuriyeti Arazi, Altyapı ve UlaÅŸtırma Bakanlığı'na tavsiye ederken, ICAO'ya veyalityum pil taşıma gereksinimlerini ortadan kaldıran diÄŸer yabancı kuruluÅŸlara tavsiyelerde bulunmadı.
​
ARAIB, lityum pillerin ve yanıcı maddelerin depolanmasıyla ilgili aÅŸağıdaki güvenlik önerilerini yayınladı:
Asiana Airlines'a:
"Yalnızca Kargo Uçağı (CAO)" etiketini taşıyan yanıcı sıvı tehlikeli maddelerin (Sınıf 3) ve lityum pillerin (Bölüm 1, 1A) ayrı ayrı ayrıldığından ve ayrı ULD'lere yüklendiÄŸinden emin olun
​
Kore Cumhuriyeti Toprak, Altyapı ve Ulaştırma Bakanlığına:
1. "Yalnızca Kargo Uçağı (CAO)" etiketini taşıyan yanıcı sıvı tehlikeli malların (Sınıf 3) ve lityum pillerin (Bölüm 1, 1A) ayrı ULD'lere (paletler, vb.) ayrılmasını ve yüklenmesini saÄŸlamak için ilgili standartlar geliÅŸtirmek.
2. ÇeÅŸitli yanıcı tehlikeli maddelerin (Sınıf 3) bir uçak içindeki tek bir ULD'de yoÄŸunlaÅŸmamasını saÄŸlamak için yükleme standartları geliÅŸtirin.
​
7 Åžubat 2006'da Philadelphia, Pennsylvania'daki United Parcel Service Flight 1307'deki uçuÅŸ sırasında çıkan yangının NTSB soruÅŸturmasının bir sonucu olarak, NTSB, PHMSA'ya Güvenlik Tavsiyesi A-07-104'ü yayınladı.
Uçak operatörlerinin, birincil lityum pillerin yangına dayanıklı kaplarda ve/veya uçağın herhangi bir yerinde sınırlı miktarlarda taşınması gibi yalnızca kargo taşıyan uçaklardaki yangınlara karışma riskini azaltmak için önlemler almalarını zorunlu kılmak.
​
FAA Yasası uyarınca, ABD UlaÅŸtırma Bakanlığı'nın, ICAO Teknik Talimatlarının gerekliliklerinden daha katı olması durumunda, lityum hücrelerin veya pillerin hava yoluyla taşınması ile ilgili herhangi bir düzenleme veya baÅŸka bir gereklilik yayınlaması veya uygulaması yasaktır.
Bununla birlikte, FAA Yasası, PHMSA'nın, ICAO Teknik Talimatlarında , özel ambalajlama, ek istifleme kısıtlamaları veya diÄŸer önlemlerle ele alınabilecek bir uçakta yangının baÅŸlatılmasına veya yayılmasına önemli ölçüde katkıda bulunan bir eksikliÄŸi gösteren güvenilir kanıtlar elde etmesi durumunda kalıcı düzenlemeler yayınlamasına izin verir.
​
NTSB, Asiana Flight 991 kazasındaki koÅŸulların ve bulguların, HMR'nin mevcut ICAO gerekliliklerinden daha katı olacak ÅŸekilde deÄŸiÅŸtirilmesine izin verecek kargo ayrımı gerekliliklerinde bir eksiklik olduÄŸunu gösteren güvenilir kanıtlar oluÅŸturduÄŸuna inanmaktadır. Potansiyel bir parlama/tutuÅŸma kaynağı olan lityum pilleri içeren paketlerin, yanıcı madde paketlerine ve diÄŸer tehlikeli madde sınıflarına yakın bir yerde yüklenmesine izin veren ve ayrıca bu malzemelerin tek bir yerde büyük miktarlarda uçakta istiflenmesine izin veren mevcut düzenlemeler, bu tehlikeli maddelerin taşınması için kabul edilemez bir risk oluÅŸturmaktadır.
​
Çeviri : Cem YAKAL
Referans : FAA
​