28 Temmuz 2011'de, Kore standart saatiyle yaklaşık 04:11'de, Kore  Cumhuriyeti'nin Incheon kentinden Çin'in Şanghay kentine tarifeli bir kargo uçuşunda bir B747-400F uçağı olan Asiana Airlines Flight 991, Jeju Uluslararası Havaalanı'nın yaklaşık 130 km batısında uluslararası sulara düştü.    Uçuş ekibi, Şanghay Bölge Kontrol Merkezi'ne bir kargo yangını bildirdi ve   Jeju'ya yönlendirmeye  çalıştı.  

Uçaktaki iki pilot öldü. Uçağın enkazı deniz tabanında ortalama 85 metre (m) derinlikte, güneybatı-kuzeydoğu yönünde 3 km'ye 4 km'lik bir alanda dağıldı.

 

ARAIB, bu kazanın nedeninin,  hibrit-elektrikli araç lityum-iyon pilleri ve yanıcı sıvılar da dahil olmak üzere tehlikeli mal paketleri içeren  iki paletin üzerinde veya yakınında gelişen bir yangın olduğunu belirledi, ancak  yangının nedenine dair fiziksel bir kanıt bulunamadı.

 

ARAIB : Kore Cumhuriyeti Havacılık-Demiryolu Kazaları Araştırma Kurulu.

​

Yangın  hızla  büyüdü ve kontrol  altına alınamadı, bu da  kontrol kaybına ve   gövdenin bazı kısımlarının havada uçaktan ayrılmasına ve böylece kazaya neden oldu. ARAIB raporu, aynı veya bitişik paletlerde birlikte yüklenen yanıcı malzemeler ve litiyum-iyon pilleri katkıda bulunan bir faktör olarak gösterdi.

​

Lityum hücrelerin ve pillerin uçak kargo bölmelerinde taşınması üç ayrı tehlike arz etmektedir.

​

1.Lityum hücreler ve piller bir ateşleme kaynağı olabilir.  Hasarlı,  kısa, aşırı ısınmış veya kusurlu bir hücre (yabancı maddelerden, üretim kusurlarından veya yabancı cisim birikintilerinden) kendiliğinden termal kaçağa girebilir.

2.Termal kaçak, hücrenin tutuşmasına veya patlamasına neden  olabilir ve bitişik hücrelere ve çevredeki malzemelere yayılabilir.

3. Lityum hücreler ve piller, mevcut bir yangın için bir yakıt kaynağı olabilir.  Isıtıldığında ve termal kaçağa zorlandığında hücreler yanıcı elektrolitleri ve gazları serbest bırakır.

4. Lityum hücreler ve piller, termal kaçakta bir basınç darbesi üretir. Üretilen gazlar, içerildiğinde, patlayıcı bir karışımla sonuçlanabilir. Bu, yüklü bir palet veya kargo bölmesi içindeki basıncı artırabilir, basınç tahliye özelliklerini etkinleştirebilir ve kargo kapaklarına ve gömleklerine zarar verebilir. Bu, bastırıcı madde konsantrasyonunun azalmasına ve hızlı yangın tırmanışına neden olabilir ve  uçağın diğer alanlarına dumanı yayımını zorlayabilir.

Federal Havacılık Dairesi (FAA) araştırması, termal kaçaktaki bir lityum hücresinin, bitişik hücreleri termal kaçağa indüklemek için yeterli ısı üreteceğini bulmuştur.  Termal kaçak reaksiyon, hücre içinde çok yüksek sıcaklıklar ve basınçlar üretir. Termal kaçaktaki bir hücre 1100 ° F (533.33 Celcius) veya daha yükseğe ulaşabilir ve yüksek basınç, hücrenin yanıcı elektrolitleri dışarı atmasına neden olabilir.

1100 ° F sıcaklık, uçak alüminyumunun erime noktası aralığındadır (935 ° ila 1180 ° F) ve büyük bir lityum hücre sevkiyatı, havasal yapılarına potansiyel olarak zarar verecek kadar ısı üretebilir.

ICAO Teknik Talimatları, hücrelerin ve pillerin lityum metal/lityum alaşımı veya lityum-iyon/lityum polimer olup olmadığına ve pillerin  ekipmanda     bulunup bulunmadığına,  ekipmanla birlikte paketlenip paketlenmediğine  veya toplu olarak sevk  edilip edilmediğine bağlı olarak altı paketleme talimatı sağlar   . 991 sefer sayılı uçuşta bulunan lityum-iyon piller, aşağıdaki genel gereklilikleri içeren Paketleme Talimatı 965, Bölüm 1A'ya uygun olarak paketlenmiştir:

 

·kargo uçaklarında paket başına net miktar,   paket başına 35 kilogram (kg) ile sınırlıdır,

 

· kısa devreleri önlemek için koruma,

 

· hücreyi veya pili  tamamen saran iç ambalaj,

 

· Ambalajlama  Grubu II gerekliliklerine uygun  dış  ambalaj.

​

ICAO Teknik Talimatlarının 7. Bölümü, operatörlerin tehlikeli malların kabulü, elleçlenmesi ve yüklenmesi ile ilgili sorumluluklarını detaylandırmaktadır. Bölüm 2, Depolama ve Yükleme, Paragraf 2.2.1, Ayırma, birbirleriyle tehlikeli bir şekilde reaksiyona girebilecek tehlikeli mallar içeren paketlerin, yan yana bir uçakta veya sızıntı durumunda aralarında etkileşime izin verecek bir konumda istiflenmemesi gerektiğini belirtir.  En azından, ayırma şeması, farklı tehlikelere sahip tehlikeli mallar içeren paketler arasında kabul edilebilir bir ayrımı korumalıdır. Bununla birlikte, Teknik Talimatlar, Asiana Flight 991'de olduğu gibi, tehlike sınıfı 3 yanıcı maddelerin ve tehlike sınıfı 9 lityum hücrelerin ve pillerin bir uçakta yan yana depolanmasını ve yüklenmesini yasaklamamaktadır.

​

Amerika Birleşik Devletleri'nde, PHMSA Tehlikeli Maddeler Yönetmeliği (HMR), hava aracı kargolarının istiflenmesini ve uyumluluğunu kontrol etmek için ICAO Teknik Talimatları ile uyumlu hale getirilmiştir. Başlık 49 Federal Düzenlemeler Kanunu  (CFR) 175.78(a) şunları belirtir:

​

Bir uçakta, bir kargo tesisinde veya tehlikeli maddelerin   depolanması için belirlenmiş bir havaalanındaki herhangi bir alanda istiflenmek için,  birbirleriyle tehlikeli bir şekilde reaksiyona girebilecek tehlikeli maddeler içeren paketler,her bir kişinin yanına veya izin  verecek bir konuma  yerleştirilemez.

​

ICAO Teknik Talimatlarına benzer şekilde, şu anda  Sınıf 3 yanıcı malzemeler için gerekli olan tek istifleme kısıtlaması, Divion 5.1 oksitleyici olarak  sınıflandırılan malzemeye   yakınlıktır. HMR şu anda Sınıf 3 yanıcı malzemeler ve Sınıf 9 lityum hücreler ve piller için herhangi bir ayırma veya yükleme yoğunluğu gereksinimi sağlamamaktadır.

​

8 Ekim 2010'da FAA, hava taşıyıcılarının C Sınıfı kargo bölmelerinde veya alternatif yangın söndürmenin mevcut olduğu yerlerde lityum pillerin toplu sevkiyatlarını istiflemesini ve ilgisiz bir yangın durumunda lityum pillerin taşınmasıyla ilgili operasyonlarında eğitim, istifleme ve iletişim protokollerini değerlendirmesini öneren Operatörler için Güvenlik Uyarısı (SAFO) 10017 yayınladı.

​

Bu araştırma ve test verilerine dayanarak, NTSB, konteynerlerin içindeki yangınlar bir uçağın duman giderme sistemine tespit edilebilir hale geldiğinde, yangınların kargo bölmesinin bütünlüğünü tehlikeye atabilecek ve daha sonra uçağın yapısını ve sistemlerini tehdit edebilecek seviyelere ulaşması için çok az zaman olduğundan endişe duymaktadır. NTSB ayrıca, bir kargo yangını durumunda, lityum hücrelerin ve pillerin diğer yanıcı maddelerle   yakınlığının,   yangının şiddetini önemli ölçüde artıracağından ve uçuş ekiplerinin tepki verme süresini azaltacağından endişe duymaktadır.

​

Asiana Airlines'ın 991 sefer sayılı uçuşu, hibrit-elektrikli araçlarda kullanılmak üzere yapılandırılmış (258,6 kg) lityum-iyon pil taşıyordu. Her pil, her biri yaklaşık 90 watt-saat (Wh) olarak derecelendirilmiş 6 veya 12 hücreden oluşuyordu.

​

Ek olarak, yaklaşık 519 litre (137 galon) Sınıf 3 yanıcı madde ve diğer tehlikeli maddeler içeren paketler, lityum-iyon pillerle tek bir palette birleştirildi. Bitişik bir palet, Sınıf 3 yanıcı maddelerden ilave 439 liter (116 galon) içeriyordu; Ana kargo güvertesinde başka hiçbir yerde başka hiçbir tehlikeli madde tanımlanmadı. Böylece,  beyan edilen tüm tehlikeli maddeler uçakta tek bir yerde toplandı.

​

Kaza yapan uçaktan gelen Uçak İletişim Adresleme ve Raporlama Sistemi (ACARS) mesajlarının analizine dayanarak, araştırmacılar duman dedektörlerinin ilk olarak iki tehlikeli madde paletinin yakınındaki kıç yangın bölgelerinde yangın tespit ettiğini belirledi. Kurtarılan enkaz, uçağa verilen yapısal hasarın, tehlikeli maddelerin bulunduğu paletler bölgesinde en büyük olduğunu gösterdi ve ARAIB'in, yangının kaynağının, tehlikeli maddelerin uçağa yüklendiği paletlerin içinde veya çevresinde olduğu sonucuna varmasına neden oldu.

​

Tespit edildikten yaklaşık 3 ila 4 dakika sonra, duman ve yangın ana güverte kargo bölmesi boyunca hızla yayıldı. Kurtarılan enkazdaki termal hasarın analizi, en büyük hasarın tehlikeli maddelerin depolandığı yerde yoğunlaştığını ortaya koydu.

 

Uçak uçuşta parçalandı ve pilotların kargo güverte yangınını bildirmesinden 17 dakika sonra düştü.

​

ARAIB raporunda, tehlikeli maddelerin daha güvenli taşınması için, "Sadece Kargo Uçağı" etiketini taşıyan yanıcı tehlikeli maddelerin (Sınıf 3) ve lityum pillerin (Sınıf 9), yalnızca ayrı bir duman dedektörü veya yangın algılama sistemi ve kokpitten kontrol edilebilen onaylı bir yerleşik yangın söndürme veya söndürme sistemi  ile donatılmış bir C Sınıfı kargo bölmesine yüklenmesi ve taşınması gerektiği belirtildi.  Lityum pillerin (Sınıf 9)  ayrı bir birim yük cihazına (ULD) yüklenmesi ve diğer yanıcı tehlikeli maddelerden (Sınıf 3) ayrılması gerektiğininde altını önemle çizdi. ARAIB bu eylemleri Asiana Havayolları'na ve Kore Cumhuriyeti Arazi, Altyapı ve Ulaştırma Bakanlığı'na tavsiye ederken, ICAO'ya veyalityum pil taşıma gereksinimlerini ortadan kaldıran  diğer yabancı kuruluşlara tavsiyelerde bulunmadı.

​

ARAIB, lityum pillerin ve yanıcı maddelerin depolanmasıyla ilgili aşağıdaki güvenlik önerilerini yayınladı:

 

 Asiana Airlines'a:

"Yalnızca Kargo Uçağı (CAO)" etiketini taşıyan yanıcı sıvı tehlikeli maddelerin (Sınıf 3) ve lityum pillerin (Bölüm 1, 1A) ayrı ayrı ayrıldığından ve ayrı ULD'lere yüklendiğinden emin olun

​

Kore  Cumhuriyeti Toprak, Altyapı ve Ulaştırma  Bakanlığına:

1. "Yalnızca Kargo Uçağı (CAO)"    etiketini  taşıyan yanıcı sıvı tehlikeli malların (Sınıf 3) ve  lityum pillerin (Bölüm 1,  1A) ayrı ULD'lere (paletler, vb.) ayrılmasını ve yüklenmesini sağlamak için ilgili standartlar geliştirmek. 

 

2. Çeşitli yanıcı tehlikeli maddelerin (Sınıf 3) bir uçak içindeki tek bir ULD'de yoğunlaşmamasını sağlamak için yükleme standartları geliştirin.

​

7 Şubat 2006'da Philadelphia, Pennsylvania'daki United Parcel Service Flight 1307'deki uçuş sırasında çıkan yangının NTSB soruşturmasının bir sonucu olarak, NTSB, PHMSA'ya Güvenlik Tavsiyesi A-07-104'ü yayınladı.

 Uçak operatörlerinin, birincil lityum pillerin yangına dayanıklı kaplarda ve/veya uçağın herhangi bir yerinde sınırlı miktarlarda taşınması gibi yalnızca kargo taşıyan uçaklardaki yangınlara karışma riskini azaltmak için önlemler  almalarını zorunlu kılmak.

​

FAA Yasası  uyarınca,  ABD Ulaştırma Bakanlığı'nın, ICAO Teknik Talimatlarının gerekliliklerinden daha katı olması durumunda, lityum hücrelerin veya pillerin hava yoluyla taşınması ile ilgili herhangi bir düzenleme veya başka bir gereklilik yayınlaması veya uygulaması yasaktır.

 

Bununla birlikte, FAA Yasası,    PHMSA'nın,   ICAO Teknik Talimatlarında  , özel ambalajlama, ek istifleme kısıtlamaları veya diğer önlemlerle ele alınabilecek bir uçakta yangının başlatılmasına veya yayılmasına önemli ölçüde katkıda bulunan bir  eksikliği  gösteren güvenilir kanıtlar elde etmesi durumunda kalıcı düzenlemeler yayınlamasına izin verir.

​

NTSB, Asiana Flight 991 kazasındaki koşulların ve bulguların, HMR'nin mevcut ICAO gerekliliklerinden daha katı olacak şekilde değiştirilmesine izin verecek kargo ayrımı gerekliliklerinde bir eksiklik olduğunu gösteren güvenilir kanıtlar oluşturduğuna inanmaktadır. Potansiyel bir parlama/tutuşma kaynağı  olan lityum pilleri içeren paketlerin, yanıcı madde paketlerine ve diğer tehlikeli madde sınıflarına yakın bir yerde yüklenmesine izin veren ve ayrıca bu malzemelerin tek bir yerde büyük miktarlarda uçakta istiflenmesine izin veren mevcut düzenlemeler, bu tehlikeli maddelerin taşınması için kabul edilemez bir risk oluşturmaktadır.

​

Çeviri : Cem YAKAL

Referans : FAA 

​